Jak pomagać (a nie szkodzić) uczniom ocenianiem szkolnym

Ocenianie osiągnięć uczniów jest najtrudniejszym zadaniem nauczyciela.

Oczekiwania co do jakości oceniania w szkole są bardzo wysokie. Uczniowie, ich rodzice, władze szkolne i opinia publiczna chcą wierzyć, że nauczyciel uznaje wartość wszystkich swoich obowiązków, potrafi zdobyć pełną informację o wynikach nauczania i skutecznie unika jakichkolwiek uprzedzeń wobec uczniów. Niełatwo sprostać tym oczekiwaniom.

Ocena szkolna powinna być jednoznaczna dla wszystkich jej odbiorców. W ich poczuciu to symbol słowny lub liczbowy mówi jasno, czy cel został osiągnięty, natomiast potok słów ukrywa wartość uzyskanego wyniku.

Wielu uczniów potrzebuje sukcesów i zachęt, które mogłyby w nich obudzić zainteresowanie przedmiotem. Ocena, jak wiedzą nauczyciele, pełni dla nich funkcję głównego motywatora. To dotyczy zwłaszcza najmłodszych, niedojrzałych do samoregulacji, lecz motywacja jest chwiejna w każdym wieku i niezbędne bywają jej wzmocnienia z zewnątrz.

Oceniając osiągnięcia uczniów, nauczyciel ocenia zarazem swoją pracę. Zdaje więc sobie sprawę z tego, że osoby z zewnątrz mogą uznać niskie oceny uczniów za jego porażkę dydaktyczną, a wysokie oceny za brak należytych wymagań. Jedne i drugie obawy deformują ocenianie, zwężając jego skalę.

Te oraz inne zagadnienia związane z ocenianiem szkolnym będą przedmiotem tej książki. W gąszczu faktów, poglądów i ryzykownych zachowań pedagogów potrzebny jest psychologiczny poradnik oceniania. Autor wciąga czytelnika w dyskusję edukacyjną, która dotyczy wpływu nauczyciela na ucznia. Ocenianie daje szansę wzmocnienia tego wpływu, ale by to uzyskać, trzeba wiedzy i doświadczenia.

Poradnik jest przeznaczony dla wielu odbiorców:

psychologów, którzy będą mogli wykorzystać swoją wiedzę naukową do pogłębiania teorii i ulepszania praktyki oceniania szkolnego;
nauczycieli, kandydatów i tych czynnych zawodowo, którzy zechcą wzbogacić swoje przygotowanie pedagogiczne o psychologiczne podstawy systemów oceniania osiągnięć uczniów;
studentów pedagogiki poszukujących wiedzy, która może uzasadnić ich dążenie do rewizji tradycyjnych systemów oceniania szkolnego;
wykładowców pedagogiki, którzy mogą chcieć porównać poglądy autora książki ze swoimi przekonaniami;
członków komisji egzaminacyjnych , pragnących dokonać jasnego odróżnienia treści i funkcji egzaminu zewnętrznego od oceniania wewnątrzszkolnego;
władz szkolnych i pracowników nadzoru pedagogicznego potrzebujących wsparcia w poszukiwaniu nowych rozwiązań w dziedzinie oceniania osiągnięć uczniów i nauczycieli.