Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji. Unikatowy zabytek piśmiennictwa staroruskiego i jego polski przekład

Piąty tom ?Series Ceranea? zawiera edycję oraz polski przekład Latopisu nowogrodzkiego pierwszego ? jednego z najstarszych średniowiecznych tekstów historiograficznych, powstałych na Rusi. Jest on niezwykle cennym źródłem, zawierającym wiele informacji na temat dziejów Europy Wschodniej w XI?XIV w. W tomie zaprezentowano starszą redakcję zabytku, zachowaną w jednym tylko rękopisie, tzw. odpisie synodalnym (???, ???. 786) z XIII?XIV w., obejmującą wydarzenia z lat 1015?1353. Publikacja przybliża mniej znany aspekt historii średniowiecznej Rusi ? dzieje i kulturę Nowogrodu Wielkiego, będącego przez stosunkowo długi okres nieomal całkowicie niezależną republiką miejską, posiadającą oryginalny ustrój, utrzymującą rozległe kontakty handlowe (m.in. z Hanzą), a jednocześnie stanowiącą prężny ośrodek piśmiennictwa i sztuki.
*
Książę Jarosław [...] zasiadł w Russie, a do Nowogrodu przysłał Tworimira, [ze słowami]: ?Zrzekam się wszystkiego, co [stało się powodem] waszej niechęci do mnie, a wszyscy książęta za mnie poręczą?. Nowogrodzianie wysłali do niego Łazarza Mojżeszowica, [mówiąc]: ?Książę, zamyślałeś zło przeciwko Świętej Sofii, więc odejdź. Już prędzej umrzemy godnie za Świętą Sofię. U nas nie ma księcia, lecz jest Bóg, sprawiedliwość i Święta Sofia, a ciebie nie chcemy!?.