Pionierzy przemian

Publikacja prezentuje mało znany wątek pracy szkockich specjalistów wykwalifikowanych rolników i inżynierów na rzecz rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX wieku; ukazuje zmienne koleje losu Szkotów, którzy podjęli decyzję o zamieszkaniu w Polsce. Autorka, potomkini szkockich emigrantów, którzy przybyli do Polski w poszukiwaniu lepszego życia, przeglądając rodzinne dokumenty, zaczęła badać polskie ścieżki kariery swoich przodków. Powstała interesująca historia rodzinna, w której jednostkowe losy przedstawiono na szerszym tle powikłanej historii ziem polskich pod panowaniem rosyjskim.

Po upadku powstania listopadowego część postępowych polskich właścicieli ziemskich, którzy po okresie wojen napoleońskich pragnęli unowocześnić swoje majątki, zatrudniając w nich szkockich specjalistów, musiała udać się na emigrację. Natomiast większość przybyłych Szkotów pozostała w Królestwie Polskim po 1831 roku. Funkcjonowali jako zwarta protestancka społeczność, oddzielona od Polaków przede wszystkim z powodu różnic religijnych i utrzymująca bliskie związki z rodzinną Szkocją. Przyczynili się znacząco do rozwoju polskiej gospodarki przodkowie Mony McLeod zajmowali m.in. kierownicze stanowiska w słynnej fabryce lnu w Żyrardowie. Wojny i rewolucje zniszczyły jednak część ich osiągnięć.

Publikacja przywraca pamięć o dokonaniach zarówno obcokrajowców, jak i przedstawicieli polskiej arystokracji, która finansowała ich działania. Stanowi też niezwykle interesujący przyczynek do historii relacji polsko-szkockich.